پن فلوت چیست

پن فلوت | Pan Flute ، سیرینکس | syrinx یا کوییلز | quills ، زامپونا | zampoña ،
پن پایپس | Pan Pipes و یا سازدهنی سرخ‌پوستان ، نام های رایج این فلوت است.

فلوتی از سازهای محلی

سیرینکس سازی بوده است که مدتها در میان اقوام مختلفی مثل قوم اینکا در آمریکای جنوبی و به عنوان یکی از سازهای عوام (Folk Instrument) (یعنی سازهایی که بوسیله مردم عادی نواخته شده و از آن برای اجرای موسیقی فولکلوریک استفاده می شود) رواج داشته است.
مخترع واقعی آن مشخص نیست و جد سازهایی چون اُرگ بادی | Pipe Organ و هارمونیکا | Harmonica به شمار میرود. در واقع نام این ساز، از مجسمه ی خدای پن که این ساز را در دست دارد، گرفته شده است. از آنجایی که پن فلوت ساز مورد علاقه پن | Pan ، خدای حامی شبانان و گله ها در یونان باستان می باشد، این چنین نامگذاری شد. در اساطیر یونان، با پن فلوت های بسیاری مواجه می شوید. اما امروز این ساز در آمریکای جنوبی و اروپای شرقی محبوبیت بیشتری دارد. هرچند که انواع متنوعی از آن را در قاره های مختلف می توان یافت. در دهه ی هفتاد قرن بیستم، پن فلوتیست رمانیایی، گئورگه زمفیر (Georghe Zamfir) این ساز را با نوازندگی خارق العاده ی خود، بشدت محبوب همگان ساخت. پن فلوت در آمریکای لاتین در کشورهای پرو و اکوادور و در اروپا در کشورهای رومانی و لهستان از محبوبیت خاصی برخوردار است.

تاریخچه پن فلوت

اگر این ساز را صرفا وسیله ای برای تولید صوت بدانیم، بنا به نظر بسیاری از متخصصان و تاریخ دانان، پن فلوت به خاطر سادگی بیش از حد خود از باستانی ترین سازها به شمار می آید و شاید سازهای کوبه ای تنها سازهایی باشند که از آن قدمت بیشتری دارند. احتمالا بشر همانطور که آموخت که با ضربه زدن به اشیا اطراف خود می تواند صدا تولید کند، به طور اتفاقی متوجه شد که با دمیدن در اجسام تو خالی نیز صدایی تولید میشود و به احتمال فراوان اولین نوع این سازها تنها از یک لوله یا نی تشکیل میشده اند.
کشف زیر و بمهای صدا و نحوه تولید آنها مدت زیادی به طول انجامیده است. جالب است که هیچ منطقه یا قوم خاصی را نمیتوان سرمنشاء این ساز دانست. زیرا آثاری از فلوت و پن فلوتهای ابتدایی در نقاطی از جهان کشف شده است که در گذشته هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته اند و در واقع پن فلوت در میان جوامع مختلف، در زمانی ساخته شده که آن جوامع در سطح دانش و توانایی خاصی قرار داشته اند که این به معنای اعصار مختلف و زمانهایی متفاوت است.

روش ساخت و جنس انواع پن فلوت

پن فلوت از بسته شدن نی هایی با اندازه های مختلف در کنار یکدیگر ساخته می شود. این نی ها از یک سمت بسته هستند. در نتیجه امواج صوتی می بایست دو مرتبه طول نی را بپیمایند و به همین دلیل هر نت یک اکتاو بم تر از نت مشابهی است که با یک نی هم اندازه، اما باز ایجاد میشود. این لوله ها به نوازنده این امکان را می دهند که به سادگی و بدون هیچ انگشت گذاری خاصی، با حرکت از یک لوله به لوله دیگر، کوک ساز را تغییر دهد. جنس لوله ها معمولا از بامبو یا نی هستند. ولی ممکن است در ساخت یک پن فلوت از مواد دیگری مانند: چوب، فلز، پلاستیک و یا عاج نیز استفاده شود. با دمیدن باریکه ی هوا به جداره لوله ها، نت های موسیقی تولید می شوند.

کوک کردن پن فلوت

سازندگان رومانیایی پن فلوت که آن را به شکل منحنی می سازند، برای کوک کردن آن از موم (عموما موم زنبور) استفاده میکنند و برای این کار از ابزارهای خاصی بهره می برند. بعضاً از چوب پنبه ها و دریچه های لاستیکی هم برای این منظور استفاده می شود که کاربری آن ها به مراتب سریعتر و ساده تر است. در مدل های آمریکای جنوبی، پن فلوت را معمولا با انداختن دانه های ذرت خشک شده و یا سنگ ریزه در انتهای هر لوله کوک می کنند.

انواع پن فلوت

پن فلوت جزو فلوت های بومی دسته بندی می شود. متاسفانه ساختار پن فلوت، استاندارد مشخصی ندارد. انواع مختلفی از نظر فرم و اندازه ، جنس ، گستره صوتی و همچنین کوک، برای پن فلوت ها موجود است. ولی در اروپا مدل اروپای شرقی آن (منحی – تک ردیف – ته بسته) بیشتر از سایر انواع آن مورد استفاده قرار می گیرد و کوک آن معمولا در گام سُل ماژور است و گستره صدایی آن از G1 تا G4 می باشد. البته مدل دیگری نیز در موسیقی کلاسیک استفاده می شود که در گام دو ماژور قرار دارد.


پن فلوت

نواختن پن فلوت

ساز پن فلوت را با دمیدن افقی در نوک تیز لبه داخلی سمت باز نیها می نوازند. این کار مجموعه منظمی از فرکانس ها را تولید میکند که در طول لوله ها به امواج صوتی تبدیل می شوند. هر کدام از نی ها برای نت خاصی کوک شده است که نت ابتدایی نامیده میشود. با زیاد دمیدن | Overblowing که به معنای افزایش شدت دمیدن و فشردن لب ها بر ساز است، نت های اوکتاو که فرکانس آنها از نت ابتدایی بالاتر است یا همان هارمونیک های نت تولید میشوند.

نگاهی بی‌اندازید به بهترین کتاب خودآموز پن‌فلوت در دنیا

قدرت مانور پن فلوت

در مدلهای رومانیایی پن فلووت، نی ها در یک ردیف منحنی وار در کنار یکدیگر قرار میگیرند. این فرم به نوازنده این امکان را می دهد که تنها با چرخش سر و به سادگی به تمام نت ها دسترسی داشته باشد. ساز پن فلوت، قابلیت اجرای انواع نواهای زیر و بم را دارد که با روش خاصی از ترکیب اُریب گرفتن ساز و حرکات فک نوازنده است، حاصل می شود. یک نوازنده ماهر میتواند در هر میزان و کلیدی با پن فلوت بنوازد.

نت های پن فلوت

در تصویر بالا شما یک پن فلوت کوک C را مشاهده می کنید. فواصل کروماتیک با بمل کردن نت های اصلی حاصل می شوند. توجه داشته باشید که پن فلوت اصولا یک ساز دیاتونیک است ولی قابلیت اجرای نت های کروماتیک را نیز دارد. نواختن نتهای کروماتیک در این ساز به چند روش قابل اجراست. مثلا با تغییر زاویه دمیدن به وسیله چرخاندن ساز رو به داخل و یا با فشار دادن بیشتر ساز به لب بالایی که این کار باعث تغییر اندازه دهانه لوله میشود و نت ها پایین تر نواختن می شوند و یا با کم کردن سرعت دمیدن هوا و یا با پوشاندن دهانه لوله ها با انگشت، که تمامی این تکنیک ها به قطعه موسیقی که نوازنده اجرا می کند و به سلیقه و تصمیم او بستگی دارد.

خرید پن فلوت

در نهایت اگر تصمیم به خرید پن فلوت دارید، بد نیست سری به صفحه فروشگاه «ایران فلوت» بزنید.
متاسفانه در کل بازار موسیقی کشور، به علت گرانی بیش از حد ارز در سالهای اخیر، قیمت سازهای با کیفیت بسیار بالا رفته است به همین ترتیب، دست وارد کننده های آلات موسیقی نیز برای واردات سازهای با کیفیت بسته شده. ولی نگران نباشید، ما سعی کرده ایم که با کیفیت ترین و رایج ترین مدل پن فلوت را جهت خرید شما عزیزان تهیه کنیم.