تئوبالد بوهم و اولین فلوت با سیستم کلیدی
تئوبالد بوهم در سال ۱۸۳۲ سیستم فلوت کلید دار خود را اختراع و عرضه کرد. ۱۵ سال بعد، اصلاحاتی جهت بهبود این سیستم انجام داد. در واقع فلوت مدرن امروزی، نتیجه تلاش های بوهم بوده است. نوازندگی این ساز با بهینه‌سازی سیستم انگشت‌گذاری فلوت بوهم در طی سالیان، به مراتب ساده‌تر شده است. در واقع فلوت بوهم به یکی از بهینه‌ترین اشکال خود در طول تاریخ تبدیل شده است. چرا که فلوت اختراع شده توسط بوهم، به شکل امروزی نبود. بزرگترین ایراد آن، نداشتن سیستم کلیدی مناسب و به تعداد کافی بود. این امر انگشت‌گذاری برخی نت ها را پیچیده می‌کرد. در نتیجه نوازندگی این ساز برای نوازنده دشوار میشد. «ادوین دانغیانس»، دانشجوی کارشناسی ارشد رشته اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی و نوازنده و محقق ساز فلوت، مقاله‌‌ای در مورد فلوت دوره باروک، ترجمه و بررسی نموده. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
پیدایش فلوت باروک
در سالهای مابین ۱۶۸۵ و ۱۷۵۰ میلادی، فلوت رایج این دوره از تاریخ موسیقی، به «فلوت باروک» معروف بود. این ساز شش سوراخ و یک کلید داشت. درست همانطور که فلوت دوره رنسانس (قرن ۱۳) شش سوراخ داشت. با این تفاوت که فلوت رنسانس کلیدی نداشت. بعدها اضافه شدن کلیدی که در واقع مربوط به نواختن نت «ر دیز» و «می بمل» در فلوت باروک و فلوتهای مدرن امروزی می‌شود، کار را برای نوازندگان دوره‌های بعد راحت‌تر کرد. سپس این امکان را فراهم آورد تا نوازندگان بتوانند تعداد بیشتری از گامهای مینور و ماژور را نسبت به قبل بنوازنند.
فلوت باروک را به تراورسو ( Traverso) نیز می‌شناختند (کوتاه شده «فلوت تراورسو»). Flauto Traverso معادل ایتالیایی Transverse Flute است. این نام گذاری منحصر به فرد به علت متمایز کردن این فلوت از سایر سازهای رایج آن زمان بود. مانند ریکوردر: Flauto Dolce (ایتالیایی واژه: Sweet Flute) بوده است.
در تصویر بالا، عکس پایین، یک فلوت باروک با یک کلید و عکس بالا یک فلوت کلاسیک با هشت کلید است.
ساخت فلوت باروک
فلوتهای باروک از انواع متنوعی از چوب‌ها ساخته می‌شدند. چوب‌های درخت شمشاد و آبنوس، از رایجترین این چوب‌ها بودند. همچنین در قسمت مفاصل اتصال قطعات یک فلوت باروک، از عاج فیل استفاده می‌کردند. اینکار سبب میشد تا بتوانند قطعات را به راحتی به یکدیگر متصل کنند. امروزه بسیاری از نوازندگان فلوت، علاقه‌مند به هنرنمایی و نوازندگی با فلوتهای بسیار کهن باروک هستند. فلوتهای کهنسال باروک، در دنیای امروز ما بسیار نایاب هستند. ولی تعدادی از سازندگان ماهر فلوت در دنیا، سازهایی مانند فلوتهای باروک کهنسال آن دوره، تولید می‌کنند. آنها در ساخت این سازها از چوب همان درخت‌هایی که فلوتهای اصیل آن دوره را می‌ساختند، استفاده می‌کنند. به استثناء مفاصل اتصال، که در آن دوره از عاج فیل استفاده میشد. ولی امروزه از نوعی رزین پلاستیک استفاده می‌شود. این سازندگان، فلوتهای باروک دست ساز خود را طوری طراحی می‌کنند که دارای همان کوک فلوتهای دوره باروک باشند. فرکانس معیار نت لا، عددی ما بین : A=392 و A=415 هرتز است. این عدد به طور تصادفی برای هر فلوت تعیین شده و متفاوت است.
صدای فلوت باروک
آهنگسازان دوره باروک مانند: باخ، هندل و تیلمان، آهنگ‌های خود را با در نظر گرفتن یک کلید در این فلوت می‌نوشتند. همانطور که می‌توانید تجسم کنید، نوازندگی و اجرای قطعات با فلوت تراورس کار سخت و دشواری بوده. چرا که هنوز در آن زمان، بوهم سیستم کلیدی فلوت خود را اختراع و عرضه نکرده بود. با توجه به اینکه فلوت باروک از جنس چوب ساخته می‌شود، صدای لطیف و ملایمی دارد. در حالی که فلوت مدرن صدایی به مراتب تیزتر و قویتری دارد. در فلوت مدرن، صدا ایده آل است. یعنی کیفیت صوت، در تمامی نت ها همسان است. در حالی که در فلوت باروک چون هنوز سیستم کلیددار بهینه شده‌ای تعبیه نشده بود، این امر اتفاق نمی‌افتاد. در واقع در فلوت باروک برخی نت‌ها شفاف و شیشه‌ای صدا می‌دادند. برخی دیگر، بخصوص نت‌های نیم پرده کروماتیک مانند: «لا بمل» و «سی بمل» این خصوصیت را نداشتند. همچنین به علت نوعی انگشت‌گذاری پیچیده که برای تولید آنها نیاز بود، خفه و نارسا صدا می‌دادند.
آهنگسازان و قطعات دوره باروک
از نوع نوشتار قطعات آن زمان، می‌توان فهمید که آهنگسازان دوره باروک به سیستم صدادهی این فلوت در گامهای مختلف کاملا آگاهی داشتند. چرا که اگر به قطعات نوشته شده در این دوران توجه کنید، متوجه می‌شوید که این قطعات بعضا در گامهای خاصی نوشته شده‌اند. گامهایی که هم اجرای آنها برای نوازنده دشوار نباشد. هم اینکه در گامی باشد که کمتر درگیر نت‌های کم کیفیت فلوت باروک باشد. با این حال، آهنگسازان دوره باروک، قطعات خود را بر اساس شرایط موجود می‌نوشتند. به عنوان مثال: ممکن بود یک قطعه بسیار غم انگیز را در یک گام مینور، “با سر کلید تعداد زیادی بمل” بنویسند. در نتیجه بتوانند به یک دینامیک ملایم و یک رنگ صدایی لطیف و اندوه‌گین دست پیدا کنند.
موسیقی دوره باروک
امروزه شنیدن و دیدن اجرایی از دوره باروک، ما را به سفری هیجان انگیز می‌برد. با کمک گرفتن از دانش موسیقی خود می‌توانید به افکار آهنگساز در هنگام خلق آثار هنری‌اش پی ببرید. سپس متوجه شوید که به چه می‌اندیشیده و با چه دیدگاهی آن قطعه را نوشته است. می‌توانید به خصوصیات موسیقی باروک پی‌برده و درک کنید که چقدر می‌تواند جالب و هیجان انگیز باشد. اگر بخواهید یک نوازنده‌ی کلاسیک موفق و ماهر شوید باید سخت تلاش کنید و روز به روز مهارت‌های نوازندگی خود را افزایش دهید. اگر آن صدایی که از سازمان می‌شنویم شبیه همان آوایی باشد که اولین بار در دوران باروک اجرا می‌شده، بسیار رویایی خواهد بود.
دیدگاه خود را بنویسید